الیگودرز شناسی
بخشی از کتاب نگرشی به توان های الیگودرز در توسعه پایدار گردشگری
نوشته دکتر محسن گلپایگانی
شکل گیری هسته های شهر
از شکل گیری هسته های تاریخی و اولیه شهر الیگودرز اطلاع دقیق و روشنی در دست نیست، اما در مجموع می توان تپه های پراکنده اطراف محدوده و داخل شهر را به عنوان هسته های تاریخی آن تلقی نمود و شکل گیری وضعیت کنونی آن را ناشی از اتصال و توسعه چندین آبادی مجاور در 2 قرن گذشته دانست. تحقیقات نشان می دهد که تعداد این آبادیها به حدود 9 مکان ـ روستا می رسد که برای شناخت پیشینه شهر، این روستا ـ مکان ها به صورت اجمالی معرفی می شوند:
1- آدی وند ( آدووند )
این آبادی که در مجاورت امتداد رودخانه الیگودرز قرار گرفته است، قدیمی ترین محله شهر را تشکیل می دهد، این آبادی از جنوب به رودخانه الیگودرز و محله ( ده محمدرضا ) از شمال به زمین های ده تیرانی، مجیون، از غرب با ده تیرونی و زمین های جلووا از شرق با ورزندون همسایه بوده است. عناصر اصلی بازار کهنه و چند کاروانسرا در امتداد بازار، حمام قدیمی شهر، مسجد جامع، زورخانه و یکی از خانقاه های قدیمی الیگودرز در این محله قرار داشته که جز بازار و مسجد جامع سایر بناها از بین رفته اند. ( احتمالاً اسم محله با استقرار در کنار رودخانه شهر بی ارتباط نباشد ( او+ دی+ وند ) محله کنار آب ده )
2- ورزندون ـ ورزندان
در کنار رودخانه اصلی شهر محله دیگری وجود دارد به نام ورزندون، بخش بزرگی از محدوده مرکزی تا جنوب شرقی شهر را در بر می گیرد. و بخش قابل توجهی از( ناحیه 6 و8 تقسیمات شهری طرح هادی) در این محله قرار می گیرد. این محله از غرب به آدیوند، از شمال به مجیون، چال گالیکه و پونه زار، از شرق زمین های شمزربگیر و از جنوب به رودخانه شهر محدوده می گردد. یکی از جوی های مهم الیگودرز که از جنوب شرق شروع و تا زمین های شمال غرب الیگودرز (زمین های خاک اسپید و قدبرّا) ادامه داشته است، جوی ورزندون بوده است. بنا به نظر استاد کمال رضوی در کتاب فرهنگ الیگودرز نام محله ورزندون از ترکیب ورز به معنای کشت ودان به عنوان پسوند مکان بوده است. اما برخی پیرمردان شهر نزدیکی به محل زندان قدیمی را علت نام گذاری محله می دانند.
3- چال گایلگه
چال گایلگه، محدوده این محله در نواحی مرکزی شهر و محل تلاقی محلات شهر بوده است. این محله در محدوده ای که محل جمع آوری و تقسیم گله های گاو و گوسفند، سایر محلات و احتمالاً محل خرید و فروش دام از عشایر و روستاییان بوده قرار دارد. اما همجواری بامحلات قدیمی مجیون و پونه زار و مرکزیت مکانی نسبت به سایر محلات، سبب ساخت و ساز و شکل گیری محله چال گالیگه شده است.
4- ده محمدرضا
یکی از بزرگترین محلات الیگودرز قدیم را تشکیل می داده است. این محله که تا دو دهه گذشته پوشیده از باغات پر بار و زیبای انگور و سیب و زردآلو بود، تنها محله جنوب رودخانه الیگودرز بوده است. و فقط در همین محله آثار باغات زیبای گذشته الیگودرز به جای مانده است. حد فاصل رودخانه تا تپه یال محیط مساعدی را برای استقرار واحدهای ستی و باغات فراهم نموده و احتمال دارد هسته اولیه شهر الیگودرز در این محله شکل گرفته باشد. عبور جوی های الیگودرز و جوی جلووا از شرق به غرب شهر و به طرف زمین های کشاورزی از درون این محله بوده که هنوز جریان آب فقط در همین دوجوی یادگار روزگار گذشته الیگودرز است. در محدوده اکبر علی در جنوب یال جوی دیگری از شرق الیگودرز شروع می شده و تا زمین های روستای " سنج " تداوم داشته است. این جوی نیز جوی قلندرون نام داشته است. محمد فرزند رضا از خوانین سرلک بوده که پس از استقرار در این محله با احداث واحدهای ستی نام ده محمدرضا را رواج داده اند، اکثر ساکنین این محله از طایفه سرلک ـ رضایی و به دلیل همجواری با آدوند از خانواده گودرزی بوده اند.
5- ده تیرونی
ده تیرونی، این آبادی در غرب محدوده شهر قرار داشته است. زمین های آن در نواحی او 2 تقسیمات شهری طرح هادی قرار گرفته. تیرونی یکی از محدوده های بسیار قدیمی الیگودرز را شکل می داده است. که از غرب به محله ده کهنه از شرق به محله مجیون، از شمال به محدود زمین های قد برٌا و خاک اسپید از جنوب و غرب به رودخانه الیگودرز و محله ده کهنه و زمین های جلووا محدود بوده است. باغات بسیاری محدوده ستی ده تیرونی را از بقیه محلات جدا می کرده است و در مرکز اصلی محله دالان سر پوشیده ای به نام ( دالودرازه ) وجود داشته که گذر اصلی محله بوده است. ده تیرونی در حال حاضر با همین نام حدود مشخص خود را حفظ نموده ولی کالبد آن با روزگاران گذشته بسیار تفاوت یافته است. در زبان محاوره مردم، این محله به نام " قلا تیرونی" نیز شهرت دارد. ( قلعه تیرونی)
6- مجیون
یکی از محلات واقع در مرکز الیگودرز که بین دوجوی ورزندون و جوی مجیون قرار داشته این محله بوده است ( می جویان = میان دوجو ). ای
این محله از شمال به ده دالو و زمین های کشاورزی، از شرق به پونه زار از جنوب چال گالیگه و از غرب به ده تیرونی محدود بوده است. یکی از خرمنجاهای ( خرمن گاه) الیگودرز قدیم در این محله بوده که حدود نهایی شهر در شمال غربی نیز بوده است. احداث ساختمان سیلوی قله که گویا از اولین کارخانه های صنعتی( ارد) در منطقه بوده در نزدیکی همین خرمنگاه بوده است. این ساختمان که توسط آلمانی ها ساخته شده در حال حاضر یکی از ابنیه باقی مانده قدیمی الیگودرز است.
7- پینه زار( پونه زار)
پونه زار یکی از آبادی های قدیمی بوده که در محدوده شهر کنونی الیگودرز شکل گرفته است. وجود چشمه های پرآب و زمینهای کشاورزی و باغات در این محله با نام آن سنخیت کامل داشته است. در قسمتی از محله قلعه ای قدیمی به نام قلعه موسی وجود داشت که آثار آن تا دهه گذشته باقی مانده بود ولی در حال حاضر چیزی از آن باقی نمانده است و فقط خیابان پونه زار در محور اصلی محله یادآور درختان زیبای پونه زار قدیم است. این محله از شرق و شمال به زمین های کشاورزی و باغات، از غرب به مجیون و چال گالیگه، از جنوب به ورزندون محدود می شده است.
8- سر جو
سرجو، محله ای است که در منتها الیه شمالی شهر و بالاتر از محدوده عبور جو ورزندون قرار داشته از این روی به محله سرجو نامیده شده است اصولاً تخریب باغ های شمال و شمال غربی الیگودرز سبب کم توجهی و خشک شدن جوی ورزندون گردید و بعداً در محل این جو خیابان شهید مدرس فعلی احداث گردیده است.این محله از شمال و غرب و شرق به زمین های کشاورزی و صرفاً یکی از محلات واقع در شمال الیگودرز محله سرجو( به معنای بالای جو) بوده است که از جنوب با محله ده دالو همجوار بوده است.
9- ده دالو
ده دالو، محدوده بسیار کوچکی در شمال محله مجیون که ریش سفیدان شهر آن را به یاد می آورند و عناصر اصلی محله از بین رفته اند و فقط چند خانه در امتداد خیابان رودکی ( طالقانی شمالی) از این محله به یادگار مانده است.
الیگودرز پتانسیل دانشگاه علوم پزشکی دار شدن را دارد
الیگودرز پتانسیل جایگزینی پایتخت را دارد
حقوق کارمندان ابتدای هرسال باید بصورت پلکانی معکوس اضافه شود
محله ,های ,الیگودرز ,بوده ,شهر ,زمین ,این محله ,زمین های ,بوده است ,یکی از ,از جنوب
درباره این سایت